Akciğer Kanseri Nedir?
Akciğer kanseri, akciğer dokusunda gelişen ve özellikle sigara içenlerde en sık görülen ciddi hastalıkların başında gelir. Erken teşhis edilmediğinde ilerleyerek yaşamı tehdit edebilir, bu yüzden düzenli tarama büyük önem taşır.
Akciğer kanseri taramasında LDCT ana görüntüleme yöntemi olsa da, laboratuvar kan testleri genel sağlık durumunu ve tedaviye uygunluğu değerlendirmek için kullanışlıdır; örneğin CBC anemi veya enfeksiyonları, CMP ise böbrek ve karaciğer fonksiyonlarını izlemek için yararlı bilgiler sunar. Tümör belirteçleri (CEA, CYFRA 21-1, NSE) tarama amacıyla kullanılmaz; tedavi yanıtını izlemek veya klinik kararları desteklemek amacıyla ek bilgiler sağlayabilir. Ayrıca ctDNA veya sıvı biyopsi bazı izlem durumlarında ek bilgi sunabilir.
Kan testleri, CBC ve CMP ile genel sağlık durumunu değerlendirir, tedaviye uygunluğu ve güvenli müdahaleyi destekler; ayrıca takip sürecinde klinik kararları güçlendiren güvenilir bilgiler sunar.
Akciğer Kanseri Testi Hangi Durumlarda Yaptırılır?
Akciğer kanseri taramasında temel yöntem LDCT olup görüntüleme açısından riskleri belirlemede güvenilir bir adım olsa da, kan testleri, genel sağlık durumunu hızlıca değerlendirerek güvenli müdahale için uygunluk sağlayabilir, tedavi planlarını destekleyebilir ve izlem sürecinde değerli bilgiler sunabilir. Aşağıdaki durumlarda kan testleri istenebilir;
-
Genel sağlık ve tarama öncesi hazırlık: LDCT taramasına eşlik eden genel sağlık durumunu hızlıca değerlendirerek uygunluk ve güvenli müdahale için temel bilgiler sağlar.
-
Komorbidite yönetimi: Diyabet, hipertansiyon, kalp-damar hastalıkları veya kronik akciğer hastalıkları gibi durumlar varsa, tedavi planını şekillendirmek ve tarama/tedavi boyunca güvenliği sağlamak için kan testleri kullanılabilir.
-
Tedavi planlaması ve yanıt izleme: Cerrahi, kemoterapi veya radyoterapi gibi tedavi seçenekleri düşünülüyorsa CBC ve CMP, tedaviye uygunluğu, olası yan etkileri ve takip ihtiyaçlarını belirlemeye yardımcı olur.
-
Preoperatif değerlendirme: Ameliyat öncesi kan testi ile anemi, enfeksiyon veya böbrek-karaciğer fonksiyonları gibi faktörler gözden geçirilir; riskleri azaltmaya yönelik kararlar desteklenir.
-
Semptom değerlendirmesi ve izlem: Belli semptomlar (yorgunluk, nefes darlığı, enfeksiyon belirtileri) veya tedavi sonrası izlem sırasında durum değişikliklerini izlemek için kan testleri kullanılabilir.
-
İzlem ve prognostik bilgi: Tümör belirteçleri veya ctDNA gibi kan tabanlı ölçümler bazı klinik soruların cevaplanmasına veya tedavi yanıtının izlenmesine yardımcı olabilir; rutinde tüm hastalar için uygulanmaz, ancak belirli durumlarda değerli bilgiler sunabilir.
Bu noktaların her biri, sizin özel risk faktörleriniz, sağlık geçmişiniz ve yerel klinik kılavuzlar çerçevesinde doktorunuz tarafından değerlendirilecektir. Her durumda, hangi testlerin ne amaçla kullanılacağını ve nasıl yorumlanacağını tedavi ekibinizle netleştirmek en doğrusu olur.
Akciğer Kanseri Tarama Testi Nasıl Yapılır?
İlk olarak sağlık profesyoneli, kol veya elinizden yaklaşık 5–10 ml’lik bir kan örneğini güvenli ve temiz bir şekilde almak için temiz bir iğne kullanır. Damar yolu temizlenir, gerektiğinde kolunuza bir turnike uygulanır ve tüpe dolacak şekilde kan alınır.
Alınan kan örneği, laboratuvara gönderilir; CBC (tam kan sayımı) için kırmızı ve beyaz kan hücreleri ile trombositler sayılır, CMP (karaciğer ve böbrek fonksiyonları) için elektrolyitler ve organ fonksiyonları incelenir. Gerekirse tümör belirteçleri (ör. CEA) veya ctDNA gibi özel testler de eklenir.
Kan alma işlemi genellikle kısa sürer, çoğu kişi için ağrı hissi hafifçe bir iğne batması kadardır ve işlem sonrası basit bir baskı uygulanır, hafif morarma veya baş dönmesi nadir görülebilir. Sonuçlar laboratuvar analizinin tamamlanmasının ardından doktorunuz tarafından değerlendirilir ve gerekli durumlarda ek tetkikler veya tedavi planı önerilir.
