Akdeniz Anemisi (Talasemi) Nedir?

Akdeniz anemisi, diğer adıyla Talasemi, kalıtsal bir kan hastalığıdır ve hemoglobin yapısında bozukluklara neden olur. Bu hastalık, genetik olarak geçen ve kırmızı kan hücrelerinin sağlıklı oksijen taşıma kapasitesini azaltan bir kalıtsal kan hastalığıdır.

Genellikle Akdeniz bölgesi, Orta Doğu ve Akdeniz ülkelerinde daha sık görülür. Tanısı, kan testleri ve genetik analizlerle konur.

Erken tanı ve uygun tedaviyle, hastaların yaşam kalitesi artırılabilir ve komplikasyonlar önlenebilir.

Randevu Al

Akdeniz Anemisi Belirtileri Nelerdir?

Akdeniz anemisinin belirtileri hafif başlangıçlar gösterebilir ve zamanla şiddetlenebilir. Bu belirtilerden herhangi biri veya birkaçını fark ederseniz, Akdeniz anemisi olasılığı göz önünde bulundurulmalı ve gerekli tetkikler yapılmalıdır:

Kronik yorgunluk ve halsizlik,
Solgunluk veya ciltte solukluk,
Özellikle egzersiz sırasında nefes darlığı veya çabuk yorulma,
Ellerde ve ayaklarda soğukluk veya uyuşma,
Sık enfeksiyon geçirme veya enfeksiyonlara karşı direnç azalması,
Tırnaklarda incelme, kırılganlık ve şekil bozuklukları,
Sarılık (cilt ve gözlerde hafif sararma),
Özellikle çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği
Kalp büyümesi veya kalp yetmezliği.

Bu belirtilerden herhangi biri veya birkaçını fark ederseniz, detaylı tetkik ve uygun tedavi planı için sağlık uzmanına başvurmanız önemlidir.

Akdeniz Anemisi Testleri ve Değerlendirme Kriterleri

Akdeniz anemisi (Talassami), kalıtsal bir kan hastalığıdır ve tanısı çeşitli kan testleriyle konur. Bu testler sayesinde, hastalığın tipi ve şiddeti belirlenerek, uygun tedavi ve yönetim planları hazırlanır. Aşağıda, Akdeniz anemisi tanısında kullanılan temel ve ek testler ile bunların ne işe yaradıkları ve nasıl yapıldıkları açıklanmıştır.

Kan Sayımı ve Hemoglobin Testleri

Tam Kan Sayımı (CBC): Kanın genel durumu, eritrosit, lökosit, hemoglobin ve hematokrit seviyeleri ölçülür. Akdeniz anemisinde genellikle eritrosit sayısı, hemoglobin ve hematokrit düşüktür.

Hemoglobin Elektroforezi: Hemoglobin türlerini ayırır, HbA2 ve HbF seviyelerini ölçer. Akdeniz anemisinde HbA2 seviyesi artar (%3.5-7.5), HbF ise artış gösterebilir (yüzde 2-15).

Karaciğer ve Enzimler

AST ve ALT: Karaciğer fonksiyonlarını ve hasarını gösterir; yüksek seviyeler (60 U/L ve üzeri) karaciğer hasarını gösterebilir.

Alkalen Fosfataz (ALP): Safra ve kemik hastalıklarını gösterir; yüksek seviyeler (>147 U/L) olabilir.

GGT: Karaciğer ve safra yollarında stres veya hasar belirtisidir; yüksek seviyeler (>48 U/L) gözlenebilir.

Bilirubin: Artış, kırmızı kan hücresi yıkımını ve sarılığı gösterebilir; örneğin 1.5 mg/dL seviyeleri.

Albümin: Karaciğer fonksiyonunu ve genel sağlık durumunu yansıtır; düşük seviyeler (<3.4 g/dL) görülebilir.

Demir ve Depo Testleri

Ferritin: Demir depolarını gösterir; düşük seviyeler (örneğin <12 ng/mL) demir eksikliğine işaret eder.

Serum Demir: Kandaki serbest demiri ölçer; yüksekliği (örneğin 150 µg/dL) demir yüklenmesini gösterebilir.

Transferrin Satürasyonu: Demirin taşıma kapasitesini gösterir; yüksekliği (%50 ve üzeri) demir birikimine işaret eder.

Genetik ve Moleküler Testler

DNA Analizi: HBA ve HBB gen mutasyonlarını tespit eder, hastalığın doğrulanması ve ailesel taşıyıcıların belirlenmesinde kullanılır.

Böbrek ve Elektrolitler

Ure ve Kreatinin: Böbrek fonksiyonlarını değerlendirir; yüksekliği böbrek sorunlarını gösterir.

Elektrolitler: Sodyum, potasyum, klorid ve kalsiyum seviyeleri, vücut sıvı dengesini ve hücresel fonksiyonları gösterir.

Diğer Gelişmiş Testler

Elektrolitler: Sodyum, potasyum, klorid ve kalsiyum seviyeleri, özellikle tedavi ve transfüzyon sonrası takipte önemlidir.

Laktat Dehidrojenaz (LDH): Hemoliz seviyesini gösterir; yüksekliği (200 U/L ve üzeri) kırmızı kan hücresi yıkımını gösterir.

Hemoliz ve Doku Hasarı Belirteçleri

LDH: Hücre yıkımını ve hemolizi gösterir; yüksek seviyeler (>200 U/L) hastalık aktivitesine işaret eder.

Vitamin ve Denge Testleri

Folat ve B12 Vitamini: Eksiklikleri anemiyi ağırlaştırabilir; normal seviyeleri (Folat 3-20 ng/mL, B12 200-900 pg/mL) tercih edilir.

Akdeniz Anemisi (Talasemi) Neden Olur?

Akdeniz anemisinin en yaygın nedenleri arasında genetik mutasyonlar bulunur. Bu faktörler, hemoglobin üretimini etkileyerek kırmızı kan hücrelerinin normal fonksiyon görmesini engeller ve kansızlık gelişmesine yol açar.

Diğer nedenler ise şunlardır:

Genetik mutasyonlar: HBB veya HBA genlerindeki kalıtsal bozukluklar, akdeniz anemisine yol açar.
Aileden kalıtım: Bu hastalık, ailesel geçiş yoluyla nesilden nesile aktarılır.
Genetik taşıyıcılık: Taşıyıcı bireylerde hastalık belirtileri görülmez, ancak çocuklara aktarılabilir.

Tüm bu nedenlerin doğru tespiti ve genetik danışmanlık, hastalığın erken tanısı ve yönetimi için önemlidir.

Sıkça Sorulan Sorular

Akdeniz anemisi, kalıtımsal olarak geçen ve hemoglobin üretimini etkileyen bir hastalıktır. Genetik bir bozukluk sonucu, vücutta normalden az veya hatalı hemoglobin üretimi gerçekleşir. Bu durum, genetik olarak taşıyan kişilerden çocuklara aktarılır ve hastalık ortaya çıkar. Temel nedeni, hemoglobin molekülündeki protein zincirlerinin (alpha veya beta globin) sentezinde genetik mutasyonlardır.

Kan testleriyle tanı konurken, tam kan sayımı (Hemoglobin, hematokrit, kırmızı kan hücresi sayısı) düşük seviyelerde bulunur. Ayrıca, mikrocytosis (küçük kırmızı kan hücreleri), yüksek serum hemoglobin A2 veya F seviyeleri, ve genetik testlerle hemoglobin electrophoresis (hemoglobin ayrıştırması) yapılır. Bu testler, hemoglobinin yapısını ve türlerini belirleyerek tanıyı netleştirir.